Hồ Xuân Hương

Bách khoa toàn thư cởi Wikipedia

Hồ Xuân Hương 胡春香 Bạn đang xem: hồ xuân hương là ai
Chân dung phái đẹp sĩ Hồ Xuân Hương bên trên bìa sách Giai nhân di mặc của học tập fake Nguyễn Hữu Tiến, 1916.
Sinh	10 mon 7, 1772 Hương Quỳnh Đôi, thị trấn Quỳnh Lưu, trấn Nghệ An, xứ Bắc Hà, Đại Việt
Mất	3 mon 2, 1822 (49 tuổi) Thăng Long, nội trấn Bắc Thành, Việt Nam
Nghề nghiệp	Hoa nương, thi đua sĩ
Quốc tịch	An Nam
Dân tộc	Việt
Giai đoạn sáng sủa tác	Cổ điển
Thể loại	Hán Nôm
Phối ngẫu	Nguyễn Bình Kình Phạm Viết Ngạn

Hồ Xuân Hương (chữ Hán: 胡春香,1772 - 1822) là 1 trong thi đua sĩ sinh sống ở quy trình vào cuối thế kỷ XVIII và vào đầu thế kỷ XIX, nhưng mà thời điểm hiện tại vẫn khiến cho nhiều học tập fake tranh giành cãi ^[1]. Năm 2021, bà nằm trong Nguyễn Đình Chiểu là nhị thi sĩ của nước ta được UNESCO vinh danh là "danh nhân văn hóa truyền thống thế giới"^[2] cùng theo với kỷ niệm năm sinh/năm mất mặt. Di tác của bà trọn vẹn là thơ và số đông đều được ghi chép bằng văn bản Nôm. Bà được thi sĩ tân tiến Xuân Diệu ca ngợi là Bà chúa thơ Nôm.^[3] Hầu không còn thi đua ca Hồ Xuân Hương theo đuổi loại chảy công cộng đang được bay được những ý niệm sáng sủa tác cố hữu vốn liếng tôn vinh niêm luật nghiêm ngặt nhằm thể hiện được lời nói của thời đại bản thân, có tương đối nhiều người nhận định rằng rực rỡ của thơ bà là "thanh thanh tục tục".^[4]^[5]

Lịch sử[sửa | sửa mã nguồn]

Không đem bất kể tư liệu cổ xưa nào là chép về lai lịch và hành trạng của Hồ Xuân Hương, bà chỉ thực sự được hậu thế nghe biết qua chuyện sách Giai nhân di mặc (佳人遺墨) của học tập fake Đông Châu Nguyễn Hữu Tiến, ấn hành bên trên thủ đô năm 1916^[6]. Cũng vì như thế cớ cơ, việc đem hay là không một hero thương hiệu Hồ Xuân Hương hiện tại còn là một thắc mắc ngỏ.

Gia thế[sửa | sửa mã nguồn]

Học giới nhất quán rằng Hồ Xuân Hương sinh nhập năm 1772, theo đuổi học tập fake John Balaban thì bà được sinh đi ra ở phường Khán Xuân^[7] (nay nằm trong địa phận Bách Thảo viên Hà Nội). Cứ theo đuổi Giai nhân di mặc^[8], Hồ Xuân Hương là ái phái đẹp của Sinh thiết bị Hồ Phi Diễn^[9]^[10] (胡丕演, 1704 – 1786), người mùi hương Quỳnh Đôi, thị trấn Quỳnh Lưu, trấn Nghệ An. Còn theo đuổi học tập fake Trần Thanh Mại^[11], thân thiện phụ của Hồ Xuân Hương là ông Hồ Sĩ Danh^[10] (胡士名, 1706 – 1783) cũng người Quỳnh Đôi, Hồ Sĩ Danh là anh nằm trong phụ thân không giống u của Kinh Dương hầu Hồ Sĩ Đống (胡士棟, 1739 – 1785). Thân khuôn của Hồ Xuân Hương là bà lẽ thương hiệu Hà Thị^[7] (何氏, ? – 1814) người trấn Thành Phố Hải Dương. Học fake Phạm Trọng Chánh nhờ vào tục xướng danh cổ xưa và câu tựa Phi mai xuân sắc nhất kinh thành (丕梅春色一京成) của Tốn Phong Phan Huy Huân nhằm khẳng định: Hồ Phi Mai (胡丕梅) là vẹn toàn danh, Xuân Hương (春香) là biểu tự động và Cổ Nguyệt Đường (古月堂) là cây bút hiệu^[12].

Trong thế cuộc xoay vần đẫy nhiễu nhương vào cuối thế kỷ XVIII, Hồ Xuân Hương vẫn thừa hưởng trong thời hạn mon thơ ấu êm dịu đềm ở một dinh thự thự rộng lớn thương hiệu Cổ Nguyệt đường^[12] ven hồ nước Tây, bấy giờ là vùng phồn vinh đô hội hàng đầu xứ Đàng Ngoài^[1]. Sau khi mãn tang phụ thân, u bà tái ngắt thơm với những người không giống. Dù không nhiều cần buộc ràng nhập gia giáo nghiêm chỉnh tự khắc như từng phái đẹp lưu nằm trong thời, Hồ Xuân Hương vẫn quy tụ được tư hóa học lanh lợi và hiếu học^[10].

Lưu lạc và qua chuyện đời[sửa | sửa mã nguồn]

Hồ Xuân Hương cũng rất được cưới gả kể từ vô cùng sớm như từng con cháu thoa anh thế phiệt bấy giờ, tuy nhiên dẫu qua chuyện nhị đợt đò đều ko thỏa mãn. Ban sơ, bà làm bé của một hào phú đem tên hiệu Tổng Cóc. Tuy đơn giản cai binh tuy nhiên Tổng Cóc vốn liếng nằm trong loại dõi văn nhân, ông vô cùng chuộng ca dìm và mến luôn luôn loại tài thực hiện thơ của những người phu nhân lẽ. Để chiều lòng bà, Tổng Cóc đang được có một thủy tạ rất rộng mang đến Hồ Xuân Hương ở, một vừa hai phải rời phiền lụy với phu nhân cả một vừa hai phải thỏa thưởng thơ phú. Chung sinh sống với Tổng Cóc được một thời hạn khá lâu thì Hồ Xuân Hương dứt áo đi ra chuồn với một chiếc bầu. Có thuyết nhận định rằng, bà loại bỏ sau khoản thời gian Tổng Cóc đang được đột ngột kể từ trần; tuy nhiên cũng đều có thuyết nhận định rằng bà ko Chịu đựng được tai tiếng dị nghị của phu nhân con cái Tổng Cóc và người làng; lại sở hữu thuyết trình bày bạn dạng tính phóng đãng khiến cho Hồ Xuân Hương khó khăn ngồi yên tĩnh một khu vực, bà trốn chuồn nằm trong tình quân là Phạm Viết Ngạn^[13].

Vào ngày Hồ Xuân Hương trở dạ, Tổng Cóc cho tới đề nghị đón con cái về, tuy nhiên người thân chúng ta Phạm trình bày lại là đứa bé bỏng đang được mất mặt khi một vừa hai phải lọt lòng^[13]. Trong thơm sự đợt này, Hồ Xuân Hương làm bé của Tú tài Phạm Viết Ngạn, bấy giờ bên trên nhiệm tri phủ Vĩnh Tường. Nhưng duyên phận chỉ được 27 mon thì ông phủ Vĩnh Tường tạ thế^[6].

Có nhiều thuyết về quãng đời tiếp sau đó của Hồ Xuân Hương, như việc bà cưới thêm thắt vài ba người ck nữa, việc bà chất vấn mượn chi phí thi đua hữu nhằm cởi mặt hàng buôn bán giấy tờ cây bút mực, hoặc giai thoại về những nguyệt lão tình trăng hoa và văn hoa, tuy nhiên cường độ khả tín không được xác lập rõ ràng ràng^[6].

Xem thêm: lý nam đế là ai

Hồ Xuân Hương được cho rằng mất mặt nhập năm 1822^[10]. Trong cuốn sách: “Họ Hồ nhập xã hội dân tộc bản địa Việt Nam” của ông Hồ Sỹ bằng phẳng (nguyên Viện trưởng Viện Quan hệ quốc tế, nằm trong Viện Nghiên cứu giúp công ty nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh) đang được dày công phân tích và xác minh những ngôi nhà phân tích thiên về thuyết mộ phái đẹp sĩ Hồ Xuân Hương nằm tại vị trí nghĩa trang ven hồ nước Tây. Mộ bà trước đó được xây vuông, đặt tại ven nghĩa trang Đồng Táo. Trải qua chuyện loại thời hạn biến chuyển thiên khu đất bồi phủ bục, sông nước hồ nước Tây càng ngày càng to lớn, từng đợt kết cấu địa tầng thay cho thay đổi vì thế ĐK bất ngờ và nghĩa trang Đồng Táo bị chìm xuống lòng hồ nước nằm trong một vài nghĩa trang không giống.

Ngày 16 mon 3 năm 2003, Ông Vũ Hồ Luân (nhà phân tích thủ đô cũng chính là con cái con cháu dòng tộc Hồ) gặp gỡ ông Hồ Sỹ bằng phẳng, kết phù hợp với ngôi nhà phân tích sử dòng tộc Hồ nước ta, Hồ dựa Hiền (Trưởng Ban Sử, Trưởng ban Liên lạc dòng tộc Hồ bên trên Việt Nam) cùng theo với hậu duệ của tộc Hồ đang được thao tác và sinh sinh sống ở thủ đô đang được tụ hợp đi ra một group 8 người, nhập cơ đem tứ người chúng ta Hồ nằm trong Trung chi II ở Quỳnh Đôi, là hậu duệ đời loại sáu của Hồ Xuân Hương nhằm đi tìm kiếm mộ bà ở Hồ Tây tuy nhiên không tồn tại thành quả. Cho đến giờ, mộ bà đang được nằm tại vị trí đâu trong tâm địa hồ nước vẫn chính là vệt chất vấn mang đến hậu thế.^[14]

Tình duyên[sửa | sửa mã nguồn]

Tổng Cóc vốn liếng là tên hiệu nhưng mà người thân quen biết bịa mang đến Chánh tổng Nguyễn Bình Kình, tự động Công Hòa. Nguyên quán của ông ở xã Gáp, xã Tứ (nay nằm trong thị trấn Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ). Ông là con cháu của quan liêu nghè Nguyễn Quang Thành, bạn dạng thân thiện cũng một đợt chuồn thi đua Hương tuy nhiên ko đỗ đạt. Sau Tổng Cóc đăng trình, lên đến mức chức cai cơ nên thông thường được gọi là Đội Kình^[15]. Kết trái khoáy của thơm sự này được mang đến là 1 trong đứa trẻ con vắn số^[13].

Còn theo đuổi Phạm gia tộc phả và Triệu tông phả, ông phủ Vĩnh Tường tức là Tú tài Phạm Viết Ngạn (khi thăng chức Đồng tri phủ Phân phủ Vĩnh Tường thì cải trở nên Viết Lập), thương hiệu cúng cơm trắng là Đại, tự động Thành Phủ. Nguyên quán của ông ở mùi hương Trà Lũ, xã Xuân Trung, phủ Xuân Trường, trấn Sơn Nam Hạ. Các tư liệu này cũng cho biết thêm, Hồ Xuân Hương sinh mang đến ông một người con cái thương hiệu Phạm Viết Thiệu^[16].

Ngoài đi ra, có tương đối nhiều giai thoại truyền miệng về lối sinh sống phong lưu của phái đẹp sĩ chúng ta Hồ, như việc bà là 1 trong hoa nương thanh sắc vẹn toàn, và những nguyệt lão tình mặt mũi thơ rượu với Phạm Đình Hổ^[17], Phạm Thái, Nguyễn Du^[18], Phạm Quý Thích, Nguyễn Hầu, Trần Ngọc Quán^[19], Trần Quang Tĩnh^[20], Phan Huy Huân^[21], Mai Sơn Phủ^[22], Thạch Đình, Cự Đình, Thanh Liên...

Tác phẩm[sửa | sửa mã nguồn]

Sơ lược[sửa | sửa mã nguồn]

Văn bạn dạng được trao diện cổ nhất đem chép thơ Hồ Xuân Hương là Quốc văn tùng ký^[23] (國文話記) vì thế Hải Châu Tử Nguyễn Văn San (阮文珊, 1808 – 1883) biên soạn năm Minh Mệnh loại 14 (1834), tuy nhiên chỉ vài ba bài bác. Hầu không còn di tác của phái đẹp sĩ chúng ta Hồ được gom nhập cuốn Xuân Hương thi đua tập^[24] (春香詩集), Phúc Văn Đường tàng bạn dạng ấn hành bên trên thủ đô năm 1930. Trong sách có tầm khoảng 60 bài bác tuy nhiên lộn cả thơ của khá nhiều người sáng tác không giống, ni ko truy vẹn toàn được toàn bộ. Tuy nhiên, văn bạn dạng xứng đáng quý nhất là Lưu mùi hương ký^[25] (琉香記) với bài bác tựa của Phan Huy Huân, được học tập fake Trần Thanh Mại phân phát con kiến và công tía bên trên thi đua đàn nhập năm 1964. Trước cơ ko lâu, năm 1962, đang được đem học tập fake Trần Văn Giáp đăng bên trên báo Văn Nghệ (Hà Nội) 5 thi đua phẩm chữ Hán được cho rằng của Hồ Xuân Hương. Nhưng mãi cho tới năm 1984, học tập fake Hoàng Xuân Hãn mới nhất dịch nghĩa và đăng bên trên tập luyện san Khoa Học Xã Hội (Paris), lại bịa đề thứu tự là Độ hoa phong, Hải ốc trù, Nhãn phóng thanh, Trạo ca thanh, Thủy vân hương^[3].

Thơ Hồ Xuân Hương luôn luôn được trình diễn theo đuổi phong thái thất ngôn chén bát cú hoặc thất ngôn tứ tuyệt, văn pháp được nhận định và đánh giá là điêu luyện tuy nhiên phần chữ Nôm nhiều phần rực rỡ rộng lớn chữ Hán^[1]^[4]^[26]. Ý tưởng nhập thơ cũng tương đối táo tợn, cho dù là vấn đề không nên làm so với lễ giáo đương thời^[26]. Cho nên, Hồ Xuân Hương được coi như hiện tượng kỳ lạ lý thú của loại thi đua ca cổ xưa nước ta khi tích vô cùng thể hiện tầm nhìn trái chiều với truyền thống lịch sử đạo đức nghề nghiệp, tuy nhiên ko vì vậy nhưng mà tự động trở thành suy đồi^[6]^[27]^[28]. Tựu trung, những di tác phần nào là được cho phép hậu thế thấy tình hình tang thương ở thời đại bà sinh sống và cả quy trình mục rữa của khá nhiều lề thói cũ^[6]^[10].

Xem thêm: bình tây đại nguyên soái là danh hiệu của ai

“

Tập thơ "Lưu mùi hương ký" đem cây bút danh của phái đẹp sĩ vì thế ông Trần Thanh Mại phân phát hiện tại nhập năm 1964 bao gồm 24 bài bác thơ chữ Hán và 28 bài bác thơ Nôm. Với một nghệ thuật và thẩm mỹ điêu luyện, thi sĩ ghi chép về tâm sự và những nguyệt lão tình của tôi với những người dân các bạn trai. Đọc kỹ người tớ thấy mang trong mình 1 khoảng cách khá xa vời thân thiện tập luyện thơ Nôm của Xuân Hương và "Lưu mùi hương ký", hầu hết là về phong thái bộc lộ. Trong "Lưu mùi hương ký" đem cả thơ chữ Hán lộn thơ chữ Nôm. Riêng phần thơ chữ Nôm nhập "Lưu mùi hương ký" nếu như đối chiếu với thơ lâu ni được xem là của Xuân Hương thì nhị mặt mũi vẫn đang còn sự không giống nhau. Thơ cữ Nôm nhập "Lưu mùi hương ký" đem thật nhiều kể từ Hán Việt, giọng thư lại nhân từ lành lặn chứ không cần khía cạnh, gân guốc như ở "Xuân Hương thi đua tập". Vì nguyên nhân bên trên, nhằm đảm bảo an toàn tính khoa học tập, những ngôi nhà phân tích hầu hết chỉ tạm dừng ở tập luyện thơ Nôm còn "Lưu mùi hương ký" được xem là một tập luyện thơ nhằm tìm hiểu thêm.

”

— Trích giáo trình văn học tập của Đại học tập Cần Thơ^[29]

Các tác phẩm^[30][sửa | sửa mã nguồn]

Thơ chữ Hán[sửa | sửa mã nguồn]

Độ Hoa Phong
Hải ốc trù

Thơ chữ Nôm[sửa | sửa mã nguồn]

Bánh trôi nước
Bỡn bà bác sĩ khóc chồng
Cái kiếp tu hành
Cái nợ ck con
Cái quạt
Chùa Quán Sứ
Chợ Trời Chùa Thầy
Cảnh miếu ban đêm
Cảnh thu
Dệt cửu
Dỗ người thiếu nữ khóc chồng
Đá Ông Chồng Bà Chồng
Đài Khán Xuân
Đánh cờ
Đánh đu
Đèo Ba Dội
Đền Sầm Nghi Đống
Đồng chi phí hoẻn
Động Hương Tích
Giếng thơi
Hang Cắc Cớ
Hang Thánh Hoá
Hỏi trăng 1
Hỏi trăng 2
Khóc ông phủ Vĩnh Tường
Khóc Tổng Cóc
Không ck nhưng mà chửa
Kẽm Trống
Làm lẽ
Lũ ngẩn ngơ
Mời trầu
Nhớ người cũ
Ốc nhồi
Phường lòi tói
Quán Khánh
Quan thị
Quả mít
Sư bị ong châm
Sư hổ mang
Tát nước
Thiếu phái đẹp ngủ ngày
Tranh tố nữ
Trăng thu
Trống thủng
Tự tình I
Tự tình II
Tự tình III
Vịnh loại quạt I
Vịnh loại quạt II
Cúc
Mai

Chùm thơ chữ nôm xướng họa nằm trong Chiêu Hổ[sửa | sửa mã nguồn]

Cặp xướng họa I
Cặp xướng họa II
Cặp xướng họa III

Tác phẩm nói đến việc bà[sửa | sửa mã nguồn]

Hồ Xuân Hương của Bích Khê
Hồ Xuân Hương của Xuân Hoàng

Ảnh hưởng[sửa | sửa mã nguồn]

Nét phóng túng và tiềm tàng nhập thơ hao hao hành trạng của Hồ Xuân Hương luôn luôn làm cho mối cung cấp hứng thú vô vàn mang đến hậu thế.

Nghệ thuật[sửa | sửa mã nguồn]

Truyện cộc Chút thông thoáng Xuân Hương (Nguyễn Huy Thiệp).
Âm nhạc "Bánh Trôi Nước" (2017), phổ nhạc bởi vì nhạc sĩ Hồ Hoài Anh và Dương Đại Dương (Triple D), thể hiện tại bởi vì ca sĩ Hoàng Thùy Linh nhập lịch trình Hòa âm Ánh sáng sủa (mùa 2).
Chèo Hồ Xuân Hương (1988), Thùy Linh và Bùi Đức Hạnh biên soạn, Bùi Đắc Sừ đạo thao diễn.
Loạt họa phẩm Minh họa thơ Hồ Xuân Hương^[31] (Bùi Xuân Phái), họa phẩm Thi sĩ Hồ Xuân Hương^[32] (Phùng Di Thuần).
Tiểu thuyết "Tình sử Hồ Xuân Hương" (Bùi Bội Tỉnh).

Giáo dục[sửa | sửa mã nguồn]

Trong học tập đàng, nhị bài bác Bánh trôi nước và Tự tình II được đi vào sách giáo khoa Trung học tập hạ tầng (Lớp 7, tập luyện 1) và Trung học tập phổ thông (Lớp 10, tập luyện 1 nằm trong cuốn sách giáo khoa Cánh Diều xuất bạn dạng trọn vẹn mới nhất nhập năm học tập 2022-2023 ) và (Lớp 11, tập luyện 1 nằm trong cuốn sách giáo khoa cũ).

Tại những ngôi trường Đại học tập rộng lớn nhập toàn nước như Đại học tập Sư phạm TP.HCM, Đại học tập Sư phạm thủ đô,... SV thường xuyên ngành Văn học tập nước ta được học tập cỗ môn Thơ Nôm Hồ Xuân Hương.

Vinh danh[sửa | sửa mã nguồn]

Phố Hồ Xuân Hương, quận Hai Bà Trưng, thủ đô.
Đường Hồ Xuân Hương, Q3, Thành phố Sài Gòn.
Phố Hồ Xuân Hương, Quận Hồng Bàng, TP Hải Phòng. Lưu trữ 2019-12-16 bên trên Wayback Machine
Đường Hồ Xuân Hương, Thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An.
Đường Hồ Xuân Hương, Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa.
Hồ Xuân Hương, Đà Lạt
Đường Hồ Xuân Hương, khu vực 1, phường Rạch Sỏi, thành phố Hồ Chí Minh Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang.
Ngày 23/11/2021, bên trên Paris, Đại hội đồng UNESCO đợt loại 41 đang được trải qua nhập list “Danh nhân văn hóa truyền thống và sự khiếu nại lịch sử hào hùng niên khóa 2022 – 2023” nhằm UNESCO với những nước vinh danh và nhập cuộc kỷ niệm năm sinh/năm mất mặt của những hero lịch sử hào hùng được thừa nhận. Hồ sơ kỷ niệm 200 năm ngày sinh của danh nhân Nguyễn Đình Chiểu và kỷ niệm 250 năm ngày sinh, 200 năm ngày mất mặt của phái đẹp sĩ Hồ Xuân Hương được trải qua cùng theo với 58 làm hồ sơ không giống của những nước các bạn.

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

Phạm Đình Hổ
Phạm Thái
Nguyễn Du
Phạm Quý Thích
Đoàn Thị Điểm
Nguyễn Thị Hinh
Hoa nương

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

^ ^a ^b ^c Vietnam Past and Present: the North của người sáng tác Andrew Forbes và David Henley, xuất bạn dạng bởi vì Cognoscenti Books: ISBN 9781300568070.
^ “UNESCO tôn vinh Danh nhân văn hóa truyền thống Hồ Xuân Hương và Nguyễn Đình Chiểu”. bvhttdl.gov.vn. Truy cập ngày 31 mon một năm 2022.
^ ^a ^b "陳竹灕《胡春香漢喃詩及其女性意識研究》" (喃字詩女王), dự án công trình phân tích của Đại học tập Quốc gia Tôn Dật Tiên (Đài Loan).
^ ^a ^b Phim tư liệu Nhà thơ Hồ Xuân Hương chiếu bên trên kênh VTC10 (2012).
^ “Tục tuy nhiên ko nhập thơ phái đẹp sĩ Hồ Xuân Hương”. Quân team quần chúng. # Online. Ngày 5 mon 10 năm 2019.
^ ^a ^b ^c ^d ^e Smith 2008, tr. 498
^ ^a ^b Balaban 2000, tr. 6
^ Giai nhân di mặc (1916) của người sáng tác Nguyễn Hữu Tiến, xuất bạn dạng bên trên thủ đô bởi vì Nhà xuất bạn dạng Đông Kinh ấn quán.
^ Lại đem thuyết cho rằng Hồ Phi Huấn (胡丕訓).
^ ^a ^b ^c ^d ^e Taylor 2013, tr. 406
^ Tạp chí Văn Học số 10, phát triển năm 1964
^ ^a ^b "Đi mò mẫm Cổ Nguyệt đàng và nguyệt lão tình Hồ Xuân Hương - Nguyễn Du"
^ ^a ^b ^c Sự thiệt về bài bác thơ "Khóc Tổng Cóc"
^ “Hành trình mò mẫm mộ "bà chúa thơ Nôm" Hồ Xuân Hương”.
^ Truyện không biết về ông Tổng Cóc và nguyệt lão tình với phái đẹp sĩ Hồ Xuân Hương
^ Tri phủ Vĩnh Tường và hero Chiêu Hổ là ai ?
^ Hình bóng Hồ Xuân Hương qua chuyện thơ Phạm Đình Hổ
^ Ngôn tinh ranh ngữ túy (7): Ai cần thiết chữ Hán - Nguyễn Du và một Hồ Xuân Hương 1 2 3 4
^ Hồ Xuân Hương và quan liêu Hiệp trấn Sơn Nam Thượng Trần Ngọc Quán
^ Mối tình Hồ Xuân Hương và Hiệp trấn Sơn Nam Hạ Trần Quang Tĩnh
^ Hồ Xuân Hương và Tốn Phong, người tình si
^ Mối tình Hồ Xuân Hương và Mai Sơn Phủ qua chuyện "Lưu mùi hương ký"
^ “Bài dẫn nhập sách Quốc văn tùng ký của Nguyễn Văn San”. Lưu trữ bạn dạng gốc ngày 11 mon 7 năm 2016. Truy cập ngày 11 mon 7 năm 2016.
^ 春香詩集
^ Thơ nôm Hồ Xuân Hương, Kiều Thu Hoạch, Nhà xuất bạn dạng Văn Học, 1 mon 10 trong năm 2007.
^ ^a ^b John Balaban (2009). "About Ho Xuan Huong", American Poetry Review, mon Chín/Mười năm 2000, cỗ 29, số 5.
^ Dutton, Werner & Whitmore 2012, tr. 305
^ Nguyen 2008, tr. 241
^ Đọc Lưu mùi hương ký của Hồ Xuân Hương vì thế GS Nguyễn Ngọc Bích phiên âm và chú thích
^ kỷ 18, 4236Q465259Hồ Xuân HươngHồ XuânHươngHồ Xuân Hươnglà thi sĩ Nôm có tiếng sinh sống vào thời gian cuối thế; Wikipedia, vào đầu thế kỷ 19 Bà đang được nhằm lại nhiều bài bác thơ khác biệt với phong thái thơ một vừa hai phải thanh một vừa hai phải tục và được ca ngợi là Bà chúa thơ Nôm Hồ Xuân Hương được xem là một trong mỗi thi sĩ vượt trội của văn học tập Việt Nam-Trích dẫn kể từ Hồ Xuân Hương của; Mở, Bách Khoa Toàn Thư. “Tác gia:Hồ Xuân Hương – Wikisource giờ đồng hồ Việt”. vi.wikisource.org. Truy cập ngày 7 mon 10 năm 2021.
^ Những bức họa đồ khỏa thân thiện của Bùi Xuân Phái
^ Tranh nện tớ của Phùng Dzi Thuần

Smith, Bonnie (2008). The Oxford Encyclopedia of Women in World History. Đại học tập Oxford (Anh Quốc). ISBN 9780195148909.
Balaban, John (2000). Spring Essence: The Poetry of Hò̂ Xuân Hương. Copper Canyon Press. ISBN 9781556591488.
Taylor, K.W. (2013). A History of the Vietnamese. Đại học tập Cambridge (Anh Quốc). ISBN 9780521875868.
Dutton, George Edson; Werner, Jayne Susan; Whitmore, John K. (2012). Sources of Vietnamese Tradition. Đại học tập Columbia (New York, Hoa Kỳ). tr. 305-306. ISBN 9780231138635.
Nguyen, Tai Thu (2008). The History of Buddhism in Vietnam. CRVP. tr. 241-242. ISBN 9781565180987.
From Woodcuts đồ sộ Bytes for a Vietnamese Poet; Preserving a Dying Ideographic Script Via Computer, for a Book, chỉnh sửa viên Sam Howe Verhovek của báo The Thành Phố New York Times (Hoa Kỳ) xuất bạn dạng ngày 15 mon 3 năm 2001 bình thơ của Hồ Xuân Hương.