nguyễn hiền là ai

Bách khoa toàn thư phanh Wikipedia

Bạn đang xem: nguyễn hiền là ai

Nguyễn Hiền (chữ Hán: 阮賢, 11 mon 3, 1234 - 05 mon 9, 1256) là trạng nguyên vẹn con trẻ nhất nhập lịch sử dân tộc khoa cử nước ta, Khi mới nhất chục tía tuổi hạc. Cuộc đời ông gắn kèm với nhiều giai thoại dân gian trá nước ta còn lưu truyền đến giờ.

Cuộc đời và sự nghiệp[sửa | sửa mã nguồn]

Nguyễn Hiền sinh vào năm 1234-1256 bên trên buôn Dương A, thị xã Thượng Hiền, phủ Thiên Trường^[1] (nay là Thôn Dương A, xã Nam Thắng, thị xã Nam Trực, tỉnh Nam Định^[2]). Ông ganh đua đỗ trạng nguyên vẹn Khi mới nhất 13 tuổi hạc, trở nên trạng nguyên vẹn con trẻ nhất nhập lịch sử dân tộc khoa cử nước ta, bên trên khoa ganh đua mon hai năm Thiên Ứng Chính Bình loại 16 (1247) thời vua Trần Thái Tông. Cùng năm bại với Lê Văn Hưu (黎文休) 17 tuổi hạc đỗ bảng nhãn và Đặng Ma La (鄧麻羅) 14 tuổi hạc đỗ thám hoa. Đây cũng chính là khoa ganh đua Nho học tập trước tiên nhập lịch sử dân tộc nước ta đề ra danh vị tam khôi, bao hàm trạng nguyên vẹn, bảng nhãn và thám hoa.

Khi ông đỗ trạng nguyên vẹn, vì như thế không đủ niên nên vua Trần Thái Tông mang lại ông về quê 3 năm tu chăm sóc tăng rồi mới nhất gọi rời khỏi thực hiện quan tiền. Hết 3 năm, vua tuyển chọn ông nhập học tập tiếp Tam giáo căn nhà khoa, tức đạo Lão, đạo Phật, đạo Khổng. Về sau chỉ định thực hiện quan tiền cho tới chức Thượng thư cỗ Công. Ông với lên đường sứ căn nhà Nguyên vài ba phen.

Những năm thực hiện quan tiền nhập triều, Nguyễn Hiền có tương đối nhiều nối tiếp sách hoặc nhằm phò vua gom nước. Năm Ất Mão (1255), Đại Việt bị Chiêm Thành xâm lăng, vua Trần Thái Tông vô cùng áy náy bèn giao phó mang lại Trạng nguyên vẹn Nguyễn Hiền tiến công giặc lưu nước lại. Chỉ không nhiều lâu sau, quân giặc thất bại, trạng Hiền thu binh về Vũ Minh Sơn phanh tiệc khao quân và tâu lên vua. Nhà vua vô nằm trong vui sướng mừng và phong mang lại ông thương hiệu "Đệ nhất hiển quý quan".

Về nông nghiệp, ông mang lại đắp điếm đê quai vạc sông Hồng, cải tiến và phát triển tạo ra hoa màu thắng lợi. Về quân sự chiến lược, ông mang lại phanh đem võ lối nhằm rèn quân luyện sĩ.

Ngày 14 mon 8 năm Bính Thìn (1256), Trạng nguyên vẹn Nguyễn Hiền lâm bệnh nguy kịch rồi mệnh chung, tận hưởng dương 21 tuổi hạc. Vua Trần Thái Tông tiếc thương truy phong ông là "Đại vương vãi trở thành hoàng" và tôn thực hiện thần ở 32 điểm, nhập bại với đình Lại Đà ở xã Đông Hội, thị xã Đông Anh, thủ đô.

Hiện ni, bên trên thông thường thờ Trạng nguyên vẹn Nguyễn Hiền ở quê nhà ông, thôn Dương A (Nam Thắng, Nam Trực, Nam Định) còn lưu giữ được không ít bài bác vị, sắc phong, câu đối, đại tự động, đặc biệt quan trọng bảo đảm được cuốn Ngọc phả rằng về sự việc nghiệp của ông, nhập bại với câu mệnh danh tài năng của Nguyễn Hiền như sau:

Thập nhị tuế khôi khai lưỡng quốc

Vạn niên thiên tuế lập tam tài

Tạm dịch là:

Mười nhì tuổi hạc khai khoa nhì nước

Nghìn năm ghi mãi chữ tam tài

Sau Khi ông thất lạc, nhằm tỏ lòng tôn trọng một nhân tài mệnh yểu tướng, vua mang lại thay tên thị xã Thượng Hiền trở thành Thượng Nguyên nhằm kiêng khem thương hiệu húy của ông.^{[cần dẫn nguồn]}

Giai thoại[sửa | sửa mã nguồn]

Thần đồng kể từ nhỏ[sửa | sửa mã nguồn]

Nguyễn Hiền không cha mẹ thân phụ kể từ nhỏ, người mẹ tiếp tục mang lại ông theo gót học tập sư cụ miếu Hà Dương ở buôn Dương A. Tương truyền, khi nguồn vào học tập sư mới nhất ghi chép được 10 trang giấy tờ, Hiền ngay lập tức hiểu tức thì được như người từng tới trường rồi, sư cụ lấy thực hiện kỳ lạ. Một tối, sư cụ ở mơ thấy Phật quở rằng: "Trạng nguyên vẹn từng phen nhập miếu thông thường tinh nghịch, sao căn nhà ngươi ko răn đe, ngăn chặn?". Sư tỉnh dậy, thắp đuốc từng miếu thấy sau sườn lưng những pho tượng đều sở hữu ghi chép chữ "phạt 30 roi", riêng rẽ nhì pho hộ pháp ghi "phạt 60 roi", sư quan sát tức thì chữ của Hiền. Một hôm, sư lên lớp bèn lấy một câu nhập sách: "Kính quỷ thần nhưng mà nên lánh xa" nhưng mà dặn dò Hiền rằng: "Phật tức quỷ thần, trò ko được nhạo báng". Hiền ngay lập tức nhận lỗi và tự động vệ sinh sạch sẽ những chữ tôi đã ghi chép. Từ bại, Hiền càng chịu khó tiếp thu kiến thức, học tập cho tới đâu ghi nhớ cho tới đấy, xuất khẩu trở thành chương.

Năm 11 tuổi hạc, Hiền tiếp tục có tiếng và được ca tụng là "thần đồng". Bấy giờ với người chúng ta Đặng tự động cho chính bản thân là tiếp tục nắm vững không còn những sách, nghe tiếng vang Hiền ngay lập tức tìm tới căn nhà Hiền demo tài, rời khỏi nhan đề bài bác phú:

Phượng hoàng sào a, kỳ lân du úc

và rời khỏi hạn mang lại Hiền số câu, từng câu nên nổi tiếng duy nhất loại cầm cố thú. Hiền ngay lập tức ứng khẩu:

Phi long kiên chiếu

Mã bất xuất hà

Ý bi Hữu Hùng chi thế

Ấp vu Trác Lộc chi a.

Dịch là:

Rồng không mờ lên điểm ao, hồ

Ngựa ko kể từ sông phi ra

Đẹp thay cho đời với chúng ta Hữu Hùng

Làm nhà tại điểm Trác Lộc.

Người chúng ta Đặng rất là trầm trồ Hiền và nắc nỏm ca ngợi là "Thiên tài".

Đỗ Trạng nguyên vẹn tuy nhiên không được vấp ngã nhiệm[sửa | sửa mã nguồn]

Đến năm ganh đua Đinh Mùi (1247), Nguyễn Hiền dự kỳ ganh đua đình với bài bác phú "Áp tử kể từ kê khuôn du hồ nước phú" (bài phú về gà con cái kể từ giã u gà đi dạo hồ nước nước). Vua chất vấn, Hiền vấn đáp trôi chảy cả văn lẫn lộn ý, vua ca ngợi ngợi và hỏi:

- Học thầy nào?

Nguyễn Hiền trả lời:

- Thần ko nên là kẻ sinh rời khỏi tiếp tục biết, tuy nhiên Khi với cùng 1 song chữ ko biết thì chất vấn thầy miếu.

Vua lại nói:

- Vì còn nhỏ nhưng mà trạng nguyên vẹn ăn rằng không biết lễ, nên cho về căn nhà học tập lễ 3 năm mới tết đến bổ nhiệm.

Xem thêm: ai là người đồng sáng lập apple

Vì thế trạng Hiền không được ban áo mão.

Xâu chỉ qua quýt vỏ ốc[sửa | sửa mã nguồn]

Nguyễn Hiền về bên quê nuôi chăm sóc u, ngày ngày xem sách. Hiền vẫn vô cùng ham nghịch ngợm, thông thường khi rỗi rãi vẫn nằm trong con trẻ buôn nghịch ngợm khăng, thả diều... Một phen, triều đình tiếp sứ Trung Hoa, viên sứ thể hiện một con cái ốc xoắn nhờ xâu qua quýt ruột nó tự một sợi chỉ miếng. Được như thế nó mới nhất Chịu đựng nhập trở thành. Ấy là viên sứ ham muốn demo tài người Nam rời khỏi sao. Vua truyền cho những quan tiền lần cơ hội xâu demo, tuy nhiên vị nào thì cũng lè lưỡi, nhấp lên xuống đầu. Bấy giờ vua chợt nghĩ về cho tới trạng nguyên vẹn con trẻ Nguyễn Hiền, bèn mang lại triệu trạng về kinh.

Viên quan tiền được giao phó việc cho tới quê gặp gỡ trạng, gặp gỡ tức thì một lũ con trẻ chăn trâu nghịch ngợm khu đất đầu buôn, thấy nhập bại với cùng 1 cậu nhỏ xíu mặt mày mũi tuấn tú đang được bày mang lại lũ chúng ta đắp điếm một con cái voi tự khu đất nhưng mà tứ chân lẫn lộn tai, vòi… rất có thể ve vẩy được. Sứ fake vật dụng chừng này là trạng Hiền, bèn buông một câu thăm hỏi dò:

Tự là chữ, hạn chế giằng đầu, chữ tử là con cái, con cái căn nhà ai đấy?

Cậu nhỏ xíu nghe được, ko ngước mặt mày lên, cũng thủng trực tiếp buông một câu:

Vu là chưng, quăng quật ngang sườn lưng, chữ đinh là đứa, đứa chất vấn tớ chi!

Chủ ý của viên quan tiền xuất một vế đối theo gót lối tách tự động chữ Hán. Chữ "tự" (字) với nhì thành phần, bên trên như loại giằng xay, bên dưới là chữ "tử" (子). Để nguyên vẹn "tự" tức là chữ, quăng quật giằng bên trên còn sót lại chữ "tử" tức thị con cái, và gắn luôn luôn với vế đối nôm tiếp bại trở thành một thắc mắc nửa Hán nửa Nôm. Câu chất vấn cũng đều có sắc thái của những người bên trên chất vấn kẻ bên dưới. Trạng Hiền cũng đối ngược lại bằng phương pháp tách tự động chữ Hán kết phù hợp với một trong những phần Nôm: chữ "vu" (于) là chưng với nhì đường nét ngang và một đường nét móc, quăng quật đường nét ngang (一) ở thân thiện trở thành chữ "đinh" (丁), tức thị đứa, lên đường với đứa nào là đứa này là 1 vế đối vô cùng chỉnh và vô cùng xược.

Sứ biết bại đó là trạng Hiền, bèn xuống ngựa, để lại ý vua vời trạng về kinh.

Nhưng trạng Hiền ko Chịu đựng, viện lẽ rằng, trước vua mang lại trạng thông thường lễ buộc về, tuy nhiên phen này vua mang lại vời trạng lên cũng ko lưu giữ đích lễ. Viên quan tiền ko biết thực hiện thế nào là, nên trần tình ngọn ngành mẩu truyện sứ fake quốc tế trả câu cuộc nhưng mà không có ai giải được. Trạng Hiền nghe chỉ mỉm cười cợt, quay về với đám con trẻ chăn trâu. Chờ Khi viên quan tiền lên ngựa, Hiền mới nhất xui đám con trẻ nằm trong hát:

Tích tịch tình tang!

Bắt con cái con kiến càng buộc chỉ ngang lưng

Bên thì lấy giấy tờ nhưng mà bưng

Bên thì bôi mỡ con kiến mừng con kiến sang

Tích tịch tình tang!

Viên quan tiền nghe nhẩm nằm trong lời nói ấy, biết trạng tiếp tục chỉ cơ hội giải, hạnh phúc về bên kinh.

Bài thơ chữ "Điền"[sửa | sửa mã nguồn]

Tương truyền sứ thần Trung Hoa rước một bài bác thơ ngụ ngôn thanh lịch demo nhân tài nước Nam. Bài thơ như sau:

Dịch là:

Vua và những quan tiền nhập triều không người nào giải nghĩa được là gì. Một viên quan tiền tâu với vua xin xỏ mời mọc Trạng nguyên vẹn Nguyễn Hiền (mà vua nghĩ rằng nhỏ xíu đang được ở trong nhà nhằm tập luyện thêm) cho tới nhằm chất vấn nghĩa.

Các quan tiền cho tới quê mời mọc gặp gỡ khi Nguyễn Hiền đang được nô giỡn với bọn chúng chúng ta, Nguyễn Hiền rằng với những quan:

- Trước phía trên vua rằng tớ không biết lễ, thì ni chủ yếu vua cũng ko biết lễ. Không ai lên đường mời mọc Trạng nguyên vẹn về kinh lại không tồn tại lễ nghĩa.

Quan về tâu lại với vua, rồi rước vật dụng lễ và xe cộ ngựa cho tới đón, Nguyễn Hiền mới nhất Chịu đựng về kinh.

Về cho tới đế đô, vua trả bài bác thơ của sứ Tàu rời khỏi, trạng Hiền ngay lập tức lý giải như sau:

Câu loại nhất với ý rằng là nhì chữ "nhật" (日) xếp ngang mặt hàng nhau. Câu loại nhì tức thị tứ chữ "sơn" (山) xoay xuôi ngược. Câu loại tía nói đến nhì chữ "vương" (王) xếp ông xã lên nhau. Câu loại tư là tứ chữ "khẩu" (口) xếp dọc ngang cạnh nhau. Tóm lại, toàn bộ bài bác thơ chỉ nói đến việc chữ "điền" (田), tức là ruộng khu đất.

Giải xong xuôi, trạng Hiền ghi chép thư trả mang lại sứ Trung Hoa, ông tớ nên Chịu đựng là nước Nam với nhân tài.

Xem thêm: người yêu của ruby là ai

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

• Thủ khoa Đại Việt
• Nguyễn Quan Quang
• Lưu Miễn
• Vương Giát

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]