Tôn Trung Sơn

Bách khoa toàn thư ngỏ Wikipedia

Tôn Trung Sơn 孫中山
Tôn Dật Tiên vô trong năm 1910s

Đại Tổng thống Lâm thời Trung Hoa Dân Quốc
Nhiệm kỳ 1 mon một năm 1912 – 10 mon 3 năm 1912 (69 ngày)
Tiền nhiệm	Phổ Nghi (Hoàng đế Trung Hoa)
Kế nhiệm	Viên Thế Khải (Tổng thống đầu tiên)
Chủ tịch Trung Quốc Quốc Dân Đảng
Nhiệm kỳ 10 mon 10 năm 1919 – 2 mon 3 năm 1925 (5 năm, 143 ngày)
Tiền nhiệm	Không
Kế nhiệm	Trương Nhân Kiệt
Thông tin tưởng cá nhân
Sinh	12 mon 11, 1866 làng Thuý Hanh, trấn Hương Sơn, phủ Quảng Châu Trung Quốc, tỉnh Quảng Đông, Đại Thanh
Mất	12 mon 3, 1925 (58 tuổi) Bắc Kinh, Trung Hoa Dân Quốc
Quốc tịch	Trung Quốc
Đảng chủ yếu trị	Quốc Dân Đảng (KMT)
Phối ngẫu	Lư Mộ Trinh (1885-1915) Tống Khánh Linh (1915-1925)
Alma mater	Trường ĐH Tây Y Hồng Kông cho tất cả những người Hoa (香港華人西醫書院, Hương Cảng Hoa nhân Tây nó thư viện)
Nghề nghiệp	Thầy dung dịch, Nhà chủ yếu trị, Nhà cách mệnh, Nhà văn

Tôn Trung Sơn (chữ Hán: 孫中山; 12 mon 11 năm 1866 – 12 mon 3 năm 1925^[1]^[2]), nguyên vẹn danh là Tôn Văn (孫文), tự động Tải Chi (載之), hiệu Nhật Tân (日新), Dật Tiên (逸仙) là 1 trong chủ yếu khách hàng, triết nhân chủ yếu trị và bác bỏ sĩ người Trung Quốc, người vào vai trò cần thiết vô cuộc Cách mạng Tân Hợi năm 1911 lật ụp triều đại mái ấm Thanh của những người Mãn Châu và khai sinh đi ra Trung Hoa Dân Quốc.

Ông được tôn xưng là Quốc phụ bên trên Trung Hoa Dân Quốc và được xem là người tiền phong của cơ hội mạng (Cách mạng tiên hành giả) bên trên Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Vợ của ông là Tống Khánh Linh, cũng là 1 trong anh hùng cách mệnh có tiếng. Ông cũng có tiếng nhờ việc khuyến nghị và cách tân và phát triển công ty nghĩa Tam Dân.

Cuộc đời[sửa | sửa mã nguồn]

Học vấn[sửa | sửa mã nguồn]

Ông sinh ngày 12 mon 11 năm 1866^[2] ở tỉnh Quảng Đông^[2] vô một mái ấm gia đình dân cày khá fake. Năm 13 tuổi hạc, ông cho tới học tập ở Honolulu bên trên tè bang Hawaii vì như thế sở hữu người anh kinh doanh ở trên đây, ở trên đây ông học tập những ngôi trường tè học tập và trung học tập nên chịu đựng tác động rất rộng của phương Tây. Năm 1883, ông quay trở lại nước, và năm 1886 ông học tập Trường Đại học tập Y khoa Hương Cảng và phát triển thành bác bỏ sĩ năm 1892.^[1]^[3] Ông là 1 trong vô 2 người được chất lượng nghiệp vô lớp 12 người.^[4]^[5]^[6] Tuy nhiên tiếp sau đó thấy tình cảnh tổ quốc bị những đế quốc phân chia xé, ông vứt nghề nghiệp nó theo đòi tuyến phố chủ yếu trị.

Theo Kitô giáo[sửa | sửa mã nguồn]

Thời trung học tập, ông học tập bên trên Trường ʻIolani được giáo dục bởi vì những người dân Anh theo đòi Anh giáo. Tuy ngôi trường này sẽ không buộc phải học viên nên theo đòi đạo tuy nhiên yên cầu học viên dự lễ tận nơi nguyện vô công ty nhật. Tại ngôi trường, ông lần thứ nhất xúc tiếp với Kitô giáo và bị tuyệt vời đậm đà. Theo Schriffin, Kitô giáo tiếp tục sở hữu tác động rộng lớn cho tới toàn cỗ cuộc sống chủ yếu trị vô sau này của Tôn Dật Tiên.^[7] Sau này ông được cọ tội bên trên Hồng Kông bởi vì một mái ấm tuyên giáo Hoa Kỳ và phát triển thành một tín hữu Tự trị giáo đoàn (Congregational church, Công lý hội).^[8]^[9] Ông tham gia Nhà thờ Đạo Tế (道濟會堂, được gây dựng bởi vì Hội Truyền giáo London vô năm 1888)^[10] vô lúc học Y khoa ở Hồng Kông. Việc ông theo đòi đạo Ki-tô tương tác cho tới những hoàn hảo cách mệnh và nỗ lực nâng cấp tổ quốc.^[9] Tuy nhiên việc ông sở hữu thiệt sự tin tưởng theo đòi đạo Ki-tô hay là không vẫn còn đó tranh giành cãi.

Lập gia đình[sửa | sửa mã nguồn]

Xem thêm: 5 người đạt ielts 9.0 ở việt nam là ai

Tôn Trung Sơn thực hiện ăn hỏi với Tống Khánh Linh, người phu nhân loại nhị, sau đây cũng thực hiện Chủ tịch danh dự nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Em của bà, bà Tống Mỹ Linh, cưới Tưởng Giới Thạch, và vì vậy 2 mái ấm lãnh tụ phát triển thành đồng đội cột chèo. Cha của nhị bà là 1 trong mục sư Giám lý, lần thật nhiều chi phí trong những sinh hoạt ngân hàng, tuy vậy là bạn tri kỷ của Tôn, những tiếp tục nổi nóng lúc nghe tới Tôn tuyên thân phụ dự trù cưới Khánh Linh, cũng chính vì Tôn là 1 trong người dân có đạo và tiếp tục sở hữu phu nhân với thân phụ con cái. Ông cho rằng Tôn đã đi được ngược lại với đạo lý mà người ta nằm trong share.

Con trai ông (với người phu nhân đầu Lô Mộ Trinh hoặc Lư Mộ Trinh (盧慕貞) là Tôn Khoa (孫科; bính âm: Sūn Kē) sau đây thực hiện Thủ tướng mạo Trung Hoa Dân Quốc.

Ngoài nhị phu nhân bên trên, theo đòi Trung Quốc sử thoại, ông còn mối liên hệ ràng buộc với "bà Nam Dương" Trần Túy Phần, sau thay tên là Trần Tứ.^[11]

Sự nghiệp chủ yếu trị[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 1894, Tôn Trung Sơn lịch sự tè bang Hawaii bên trên Hoa Kỳ tụ hợp Hoa kiều nằm trong chí phía xây dựng Hưng Trung hội với tôn chỉ tấn công ụp phong con kiến Mãn Thanh, Phục hồi Trung Hoa. Ông bị người anh trả về Trung Quốc vì như thế hoảng sợ ông theo đòi Kitô giáo tuy nhiên ông tiếp tục quay về Hawaii tối thiểu nhị thứ tự vô 1900 và 1901.^[12] Năm 1905, Tôn Trung Sơn thống nhất Hưng Trung hội với một vài tổ chức triển khai nội địa lập trở nên Trung Quốc Đồng minh hội tự ông thực hiện Tổng lý. Trên tờ Dân báo, cơ sở ngôn luận của hội, ông tiếp tục công thân phụ công ty nghĩa Tam Dân: "Dân tộc song lập, dân quyền tự tại, dân số hạnh phúc". Từ 1905 cho tới năm 1911 Trung Quốc Đồng minh hội tổ chức triển khai nhiều cuộc binh trở nên ở những tỉnh miền Nam tuy nhiên ko thành công xuất sắc. Ngày 10 mon 10 năm 1911, Đồng minh hội hoạt động được đấu sĩ ở Vũ Xương (Hồ Bắc) nổi dậy khởi nghĩa và giành được thắng lợi mở màn cho tới Cách mạng Tân Hợi. Phong trào này nhanh gọn nở rộ ở nhiều tỉnh không giống. Ngày 29 mon 12 năm 1911, Tôn Trung Sơn về nước, được đại hội đại biểu những tỉnh họp ở Nam Kinh đề cử thực hiện Đại Tổng thống trợ thì.

Ngày 1 mon một năm 1912, ông tuyên thệ nhậm chức Đại Tổng thống Lâm thời Trung Hoa Dân Quốc bên trên Nam Kinh. Nhưng một mon sau, ông nhường nhịn chức này cho tới Viên Thế Khải với ĐK Viên Thế Khải bắt vua mái ấm Thanh thoái vị nhằm xây dựng cơ chế nằm trong hòa tuy nhiên Viên Thế Khải tiếp tục phản bội, đàn áp lực nặng nề lượng dân công ty nằm trong hòa.

Ảnh hưởng[sửa | sửa mã nguồn]

Tôn Trung Sơn là anh hùng khác biệt vô số những mái ấm chỉ dẫn Trung Quốc thế kỷ XX, với nổi tiếng rộng lớn bên trên cả Trung Quốc đại lục và Đài Loan. Là người khai sinh nên Trung Hoa Dân Quốc, bên trên Đài Loan ông được tôn xưng là Quốc phụ. Tại đại lục, ông được xem là Cách mạng tiên hành giả ("người tiền phong của cơ hội mạng") và thương hiệu của ông thậm chí còn còn được nhắc cho tới vô lời nói tựa Hiến pháp Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.

Việt Nam[sửa | sửa mã nguồn]

Chủ nghĩa Tam Dân của Tôn Trung Sơn sở hữu tác động thâm thúy cho tới trào lưu đấu tranh giành giành song lập ở VN.^[13] Theo giới sử học tập VN, Tôn Trung Sơn sở hữu quan hệ thâm thúy rộng lớn với xã hội người Hoa bên trên Chợ Lớn, TP.Sài Gòn và Thành Phố Hà Nội. Lần đầu ông cho tới VN là bên trên TP.Sài Gòn vô năm 1900 và kéo dài ra hơn nữa 2 tuần. Ông cho tới Thành Phố Hà Nội thứ tự nguồn vào mon 12 năm 1902. Từ khoảng tầm mon 3 năm 1907, ông sinh hoạt ở VN rộng lớn 1 năm.^[13] Tại Thành Phố Hà Nội, ông ngụ ở Hội quán Quảng Đông, số 22 phố Hàng Buồm.^[14] Theo mái ấm sử học tập Chương Thâu, cựu Trưởng chống Lịch sử Cận đại nằm trong Viện Sử học tập VN, hàng loạt những mới những mái ấm Cách mạng VN, kể từ Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh cho đến Xì Gòn đều chịu đựng tác động thâm thúy rộng lớn của tư tưởng Tam Dân Chủ nghĩa của Cách mạng Tân Hợi.^[15] Ngay cả tiếp sau đó, Việt Minh (Việt Nam Độc lập Đồng minh Hội) cũng rất được tổ chức triển khai theo đòi mặc định của Trung Quốc Đồng minh Hội tự Bác sĩ Tôn Dật Tiên gây dựng bên trên Trung Quốc năm 1905. Tiêu ngữ của VN Dân công ty Cộng hòa Độc lập - Tự tự - Hạnh phúc được Xì Gòn lấy kể từ công ty nghĩa Tam Dân của Tôn Trung Sơn vẫn được quốc gia VN người sử dụng cho tới ni.^[13]

Tôn Trung Sơn được kính trọng vô đạo Cao Đài như là 1 trong vô Tam Thánh ký Thiên Nhân Hòa ước thứ tự loại thân phụ. Ngay chủ yếu năng lượng điện của Thánh thất Cao Đài ở Tây Ninh hiện nay còn treo hình ảnh Tam Thánh tại phần sang trọng nhất. Tại Quận 7, Thành phố Xì Gòn sở hữu một tuyến phố có tên Tôn Dật Tiên.

Xem thêm: ai là chủ tịch nước 2016

Tên[sửa | sửa mã nguồn]

Phả danh (theo gia phả): Tôn Đức Minh (孫德明)
Ấu danh, tè danh (sơ sinh): Tôn Đế Tượng (孫帝象)
Nguyên danh, đại danh (phổ trở nên đương thời): Tôn Văn (孫文)
Biểu tự động (tên chữ): Tải Chi (載之)
Giáo danh (tên thánh): Nhật Tân (日新)
Tên phương Tây: Tôn Dật Tiên (孫逸仙 Sun Yat-sen)
Tên Nhật Bản: Trung Sơn Tiều (中山樵 Nakayama Shō)
Tên phổ biến: Tôn Trung Sơn (孫中山)
Danh hiệu: Quốc phụ (國父)

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

^ ^a ^b Singtao daily. Saturday edition. ngày 23 mon 10 năm 2010. 特別策劃 section A18. Sun Yat-sen Xinhai revolution 100th anniversary edition 民國之父.
^ ^a ^b ^c “Chronology of Dr. Sun Yat-sen”. National Dr. Sun Yat-sen Memorial Hall. Bản gốc tàng trữ ngày 23 mon 8 năm 2013. Truy cập ngày 15 mon 3 năm 2013.
^ 游梓翔. [2006] (2006). 領袖的聲音: 兩岸領導人政治語藝批評, 1906–2006. 五南圖書出版股份有限公司 publishing. ISBN 957-11-4268-9, ISBN 978-957-11-4268-5. p 82.
^ HK university. [2002] (2002). Growing with Hong Kong: the University and its graduates: the first 90 years. ISBN 962-209-613-1, ISBN 978-962-209-613-4.
^ Singtao daily. ngày 28 mon hai năm 2011. 特別策劃 section A10. Sun Yat-sen Xinhai revolution 100th anniversary edition.
^ South Đài Loan Trung Quốc morning post. Birth of Sun heralds dawn of revolutionary era for Đài Loan Trung Quốc. ngày 11 mon 11 năm 1999.
^ “Sun Yat-sen and Christianity”. Bản gốc tàng trữ ngày 3 mon 5 năm 2019. Truy cập ngày 2 mon một năm 2014.
^ Bergère: 26
^ ^a ^b Soong, (1997) p. 151-178
^ 中西區區議會 [Central & Western District Council&#93 (2006), “孫中山先生史蹟徑 [Dr Sun Yat-sen Historical Trail&#93” (PDF), Dr. Sun Yat-sen Museum (bằng giờ Trung và Anh), Hong Kong, China: Dr. Sun Yat-sen Museum, tr. 30, Bản gốc (PDF) tàng trữ ngày 24 mon hai năm 2012, truy vấn ngày 15 mon 9 năm 2012 Quản lý CS1: nhiều tên: list người sáng tác (liên kết)
^ "Bà Nam Dương" của Tôn Trung Sơn
^ Brannon, John (ngày 16 mon 8 năm 2007). “Chinatown park, statue honor Sun Yat-sen”. Honolulu Star-Bulletin. Truy cập ngày 17 mon 8 năm 2007. During a 1900 visit, Sun told The Publisher […] He said in a 1901 interview here that "This is my Hawai'i.
^ ^a ^b ^c Quốc Phương (7 mon 10 năm 2011). “Tam Dân công ty nghĩa vẫn còn đó thời sự với VN”. BBC giờ Việt.
^ Tin hình ảnh bên trên Đài truyền hình BBC giờ Việt, ngày 7/10/2011.
^ Nhìn lại 100 năm cuộc Cách mạng Tân Hợi, BBC giờ Việt ngày 17/09/2011

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

Wikimedia Commons nhận thêm hình hình ảnh và phương tiện đi lại truyền đạt về Tôn Trung Sơn.

Tôn Trung Sơn bên trên Từ điển bách khoa Việt Nam
Sun Yat-sen (Chinese leader) bên trên Encyclopædia Britannica (tiếng Anh)
ROC Government Biography (tiếng Anh) (tiếng Trung)
Sun Yat-sen in Hong Kong University of Hong Kong Libraries, Digital Initiatives
Contemporary views of Sun among overseas Chinese
Yokohama Overseas Chinese School established by Dr. Sun Yat-sen
National Dr. Sun Yat-sen Memorial Hall Official Website (tiếng Anh) (tiếng Trung)
Dr. Sun Yat Sen Middle School 131, Thủ đô New York City
Dr. Sun Yat Sen Museum, Penang, Malaysia
Homer Lea Research Center
Was Yung Wing Dr. Sun's supporter? Lưu trữ 2011-07-12 bên trên Wayback Machine The Red Dragon scheme reveals the truth!
Miyazaki Toten Lưu trữ 2011-10-05 bên trên Wayback Machine He devoted his life and energy lớn the Chinese people.
MY GRANDFATHER, DR. SUN YAT-SEN – By Lily Sui-fong Sun
浓浓乡情系中原—访孙中山先生孙女孙穗芳博士 – 我的祖父是客家人. chinanews.com.cn. ngày 4 mon 12 năm 2003.
Dr. Sun Yat-Sen Foundation of Hawaii A virtual library on Dr. Sun in Hawaii including sources for six visits
Who is Homer Lea? Lưu trữ 2011-03-03 bên trên Wayback Machine Sun's best friend. He trained Chinese soldiers and prepared the frame work for the 1911 Chinese Revolution.
Các kiệt tác của Tôn Trung Sơn bên trên Dự án Gutenberg
Các kiệt tác của hoặc nói đến Tôn Trung Sơn bên trên Internet Archive

Đọc thêm[sửa | sửa mã nguồn]

Tôn Trung Sơn (1995). Chủ nghĩa Tam Dân. Nguyễn Như Diệm; Nguyễn Tu Tri biên dịch.Quản lý CS1: nhiều tên: list dịch fake (liên kết) Nhà vạc hành: Viện tin tức Khoa học tập Xã hội, bên dưới sự giúp sức của Văn chống Kinh tế và Văn hóa Đài Bắc bên trên Thành Phố Hà Nội.